Woonnieuws Amsterdam

donderdag 11 april 2013

Amsterdamse buurten: De Lastage

Loop of fiets je door de Lastage buurt, dan is het aardig om je te bedenken dat je je op een kunstmatig eiland in de oostelijke binnenstad bevindt. De drie eilanden Uilenburg, Marken en Rapenburg zijn ontstaan toen de stad vanaf 1585 uitgebreid werd vanwege het belang van een goede stadsverdediging en extra ruimte voor houtopslagplaatsen en scheepswerven.

Eigenlijk was Rapenburg geen echt eiland omdat het aan de oostzijde verbonden was aan de toenmalige schans. In de Lastage waren aanvankelijk zowel de scheepswerven van de VOC als die van de Amsterdamse Admiraliteit gevestigd naast houthandelaren die toeleveranciers waren. De oudste bekende afbeelding van Rapenburg is te vinden op de beroemde kaart van Pieter Bast, een kopergravure uit 1597, die te zien is in het nabijgelegen Scheepvaartmuseum.

De vele scheepswerven en opslagplaatsen van de Oost-Indische Compagnie zijn als gevolg van capaciteitsproblemen in de tweede helft van de 17e eeuw naar Wittenburg en Oostenburg (de Oostelijke Eilanden) verplaatst. De West-Indische Compagnie bleef als enige handelsorganisatie op Rapenburg waar nog altijd historische panden en pakhuizen te bewonderen zijn. Aardige feitjes? Geertje Dircks, de huishoudster van Rembrandt, woonde hier voordat zij werd afgevoerd naar het tuchthuis in Gouda. En Rapenburg 13 heeft lang bekend gestaan als 'de woning van Piet Hein'. De Rapenburgerstraat had voor de Tweede Wereldoorlog een sterk joods karakter door een synagoge, een diamantslijperij en het Portugees-Israƫlitisch ziekenhuis.

De herkomst van de naam Uilenburg is niet met zekerheid bekend, mogelijk afkomstig van de hier gelegen moerasgrond, die in 1470 'Uylenbraeck' werd genoemd. Het eiland wordt begrensd door de Oudeschans, Rapenburgwal, Uilenburgergracht en Houtkopersburgwal. Op het eiland staan veel pakhuizen. Het heeft veel van zijn karakter verloren toen in de jaren twintig van de 20e eeuw de pakhuizen tussen de Uilenburgervoor- en achterstraat zijn afgebroken. Uilenburg was een der eerste stadsvernieuwingsgebieden, waar de oude bebouwing werd gesloopt en door nieuwbouw werd vervangen. Tevens werden de hoofdstraten Uilenburgerstraat en (oude) Batavierstraat vervangen door een nieuwe hoofdstraat, de Nieuwe Uilenburgerstraat.
Voor, tijdens en zeker na de Tweede Wereldoorlog werden de onbewoonbaar verklaarde woningen gesloopt en hiermee verloor de buurt het joodse karakter.  Ondertussen is de buurt een heerlijke plek om te wonen, heel rustig en toch zeer centraal.